ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ
03/03/2021
23/02/2021
23/02/2021
11/10/2019
14/06/2018
16/06/2017
 
NEWLETTER
Συμπληρώστε το email σας για να εγγραφείτε στο Newsletter.

 
 
ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ
30.11.2017:  ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ

Η ανοσοθεραπεία αποτελεί έναν σύγχρονο τρόπο αντιμετώπισης του καρκίνου. Είναι άλλωστε γνωστή, έστω και εμπειρικά, εδώ και πολλές δεκαετίες, και οι επιστήμονες από παλιότερα αναγνώριζαν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού ήταν η πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον του καρκίνου.
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες κλινικές μελέτες εστιάζουν ακριβώς σε αυτόν τον ελπιδοφόρο τρόπο αντιμετώπισης της νόσου. Παρακάτω καταγράφουμε τις τελευταίες εξελίξεις σε 6 τύπους καρκίνου, στους οποίους η έρευνα έχει ήδη δείξει θετικό κλινικό αποτέλεσμα.

Καρκίνος του πνεύμονα
Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις ανεπτυγμένες χώρες. Υπάρχουν δύο κυρίως μορφές: ο μη μικροκυτταρικός (που είναι ο συχνότερος) και ο μικροκυτταρικός (που είναι ο επιθετικότερος). 
Μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (“non-small cell lung cancer”)
Ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα υποδιαιρείται σε δύο μεγάλες υποκατηγορίες: τον πλακώδη και τον μη πλακώδη (αδενοκαρκίνωμα). Η ανοσοθεραπεία έχει αποδειχθεί πλέον αποτελεσματική και στις δύο αυτές υποκατηγορίες με βάση κλινικές μελέτες, οι οποίες οδήγησαν στην έγκριση φαρμάκων.
Συγκεκριμένα, η έγκριση αυτή βασίσθηκε σε ερευνητικές μελέτες που έγιναν σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα, αφού είχαν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα, και ο καρκίνος είχε υποτροπιάσει.
Οι ασθενείς χωρίσθηκαν σε δύο ομάδες: η πρώτη έλαβε ανοσοθεραπεία, και η δεύτερη χημειοθεραπεία. Οι ασθενείς που έλαβαν ανοσοθεραπεία έζησαν περίπου 3 μήνες περισσότερο σε σύγκριση με εκείνους που έλαβαν χημειοθεραπεία. Πλήρης ή μερική μείωση του όγκου παρατηρήθηκε στο 19% των ασθενών που έλαβαν ανοσοθεραπεία, και η μέση χρονική διάρκεια της μείωσης ήταν 17 μήνες. Αντιθέτως, στην ομάδα της χημειοθεραπείας 12% των ασθενών παρουσίασε μείωση που κράτησε περίπου 6 μήνες. Οι παρενέργειες της ανοσοθεραπείας ήταν ήπιες.
Η χρησιμοποίηση της ανοσοθεραπείας σε ασθενείς με προχωρημένο ανεγχείρητο καρκίνο ευθύς εξαρχής (χωρίς να μεσολαβήσει χημειοθεραπεία) αποτελεί πλέον μία θεραπευτική επιλογή. Σημειώνουμε όμως ότι δεν είναι η κατάλληλη εγκεκριμένη επιλογή για όλους τους ασθενείς. Πιο συγκεκριμένα, η κλινική έρευνα έδειξε ότι οι ασθενείς που επωφελούνται από αυτή την θεραπεία παρουσιάζουν ένα συγκεκριμένο μοριακό χαρακτηριστικό: έχουν «ένταση χρώσης PD-L1» πάνω από 50%. Αυτό σημαίνει ότι για να την λάβουν οι ασθενείς θα πρέπει τα καρκινικά κύτταρα να έχουν έντονη την πρωτεΐνη την οποία «στοχεύει» αυτή η ανοσοθεραπεία.

Μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (“small cell lung cancer”)
Στον μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα, η χρήση ανοσοθεραπείας είναι πολύ περιορισμένη στην παρούσα φάση. Οι έρευνες δεν έχουν ακόμη δώσει απτά δείγματα ωφέλειας στους ασθενείς. Αυτή την περίοδο διεξάγεται μελέτη η οποία συνδυάζει ανοσοθεραπευτικές ουσίες (που στοχεύουν την πρωτεΐνη PD-1 και τον υποδοχέα CTLA-4), και αν και τα πρώτα αποτελέσματα είναι υποσχόμενα, θα πρέπει να περιμένουμε την τελική της έκβαση.

Μελάνωμα
Οι μισοί περίπου ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα φέρουν την μετάλλαξη BRAF στα νεοπλασματικά τους κύτταρα. Αυτοί οι ασθενείς συχνά θεραπεύονται με εγκεκριμένες στοχευμένες θεραπείες. 
Αντιθέτως, στους ασθενείς που δεν έχουν την συγκεκριμένη μετάλλαξη, η συνήθης θεραπεία είναι η ανοσοθεραπεία. Η πρώτη έγκριση για μεταστατικό μελάνωμα αφορούσε ανοσοθεραπεία που στοχεύει τον «υποδοχέα CTLA-4». 
Ακολούθως, εγκρίθηκαν και χρησιμοποιούνται ανοσοθεραπευτικές ουσίες που στοχεύουν την πρωτεΐνη «PD-1». Η έγκριση αυτή βασίσθηκε σε μελέτη ασθενών που είχαν μεταστατικό μελάνωμα χωρίς την μετάλλαξη BRAF. Οι ασθενείς χωρίσθηκαν σε δύο ομάδες: η πρώτη έλαβε ανοσοθεραπεία, και η δεύτερη χημειοθεραπεία.
Στην ομάδα της ανοσοθεραπείας, στον ένα χρόνο ζούσαν το 72,9% των ασθενών σε σχέση με το 42,1% στην χημειοθεραπεία. Επίσης η σμίκρυνση του καρκίνου ήταν στο 40% της ανοσοθεραπείας έναντι 13,9% της χημειοθεραπείας. Τέλος, το διάστημα χωρίς επιδείνωση ήταν 5,1 μήνες στην ανοσοθεραπεία και 2,2 μήνες στην χημειοθεραπεία.
Μελέτες συνδυασμών ανοσοθεραπείας στο μεταστατικό μελάνωμα
Εκτός των παραπάνω, σε μελέτη έχει εξεταστεί ο συνδυασμός ανοσοθεραπειών που στοχεύουν την πρωτεΐνη PD-1 και τον υποδοχέα CTLA-4. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντικό όφελος για τους ασθενείς, με ταχύτερη ανταπόκριση. Αν και ο συνδυασμός των δύο φαρμάκων είχε περισσότερες παρενέργειες από ό,τι το κάθε φάρμακο ξεχωριστά, η συνολική τοξικότητα ήταν διαχειρίσιμη.

Καρκίνος νεφρού
Τα τελευταία χρόνια, οι θεραπευτικές εξελίξεις στον μεταστατικό καρκίνο του νεφρού υπήρξαν σημαντικές. Οι πιο θεαματικές από αυτές ήταν κυρίως οι στοχευμένες θεραπείες που είχαν σαν βάση την «αγγειογένεση». 
Δυστυχώς, και παρά τις εξελίξεις αυτές, οι περισσότεροι ασθενείς υποτροπιάζουν. Η ανοσοθεραπεία έδειξε όφελος σε αυτούς τους ασθενείς και εγκρίθηκε για την καθημερινή κλινική πρακτική.
Η έγκριση βασίσθηκε σε τυχαιοποιημένη μελέτη φάσης 3 σε ασθενείς που είχαν λάβει στο παρελθόν μέχρι δύο στοχευμένες θεραπείες. Η μελέτη αυτή σύγκρινε την ανοσοθεραπεία με την στοχευμένη θεραπεία. Οι ασθενείς που έλαβαν ανοσοθεραπεία έζησαν κατά μέσο όρο 25 μήνες, έναντι 19,6 μήνες με την στοχευμένη θεραπεία. Οι όγκοι ελαττώθηκαν σε μέγεθος σε ποσοστό 25% των ασθενών στην ανοσοθεραπεία έναντι 5% στην στοχευμένη θεραπεία, ενώ οι παρενέργειες ήταν ηπιότερες.

Καρκίνος ουροδόχου κύστης
Η «κλασική» θεραπεία για τον ουροθηλιακό καρκίνο της ουροδόχου κύστης ήταν η χημειοθεραπεία. Όμως, οι μισοί ασθενείς με τον καρκίνο αυτό δεν ωφελούνται από την χημειοθεραπεία όταν δοθεί σαν αρχική θεραπεία, ενώ το όφελός της σαν δεύτερης γραμμής θεραπεία φθάνει μόνο στο 10%-15% των ασθενών.
Πρόσφατα, η ανοσοθεραπεία εγκρίθηκε για την θεραπεία του καρκίνου αυτού. Η έγκριση αφορά εκείνους τους ασθενείς που έχουν τοπικά εκτεταμένο ή μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνο της ουροδόχου κύστης, ο οποίος παρουσίασε επιδείνωση μετά ή κατά την διάρκεια της αρχικής χημειοθεραπείας που βασίζεται στην πλατίνα.
Η έγκριση βασίσθηκε στα αποτελέσματα μελέτης ασθενών με τέτοιον όγκο ο οποίος δεν είχε χειρουργηθεί. Στη μελέτη αυτή που χρησιμοποίησε την ανοσοθεραπεία, το 19,6% των ασθενών παρουσίασε σημαντική μείωση του καρκίνου - και μάλιστα σε λίγους ο όγκος εξαφανίσθηκε πλήρως. Το αποτέλεσμα θεωρείται σημαντικό διότι οι θεραπευτικές δυνατότητες στην κατηγορία αυτή των ασθενών είναι περιορισμένες.
Μελέτες συνδυασμών ανοσοθεραπείας
Υπάρχουν μελέτες σε εξέλιξη που συνδυάζουν δύο ανοσοθεραπευτικά φάρμακα (που στοχεύουν την πρωτεΐνη PD-1 και τον υποδοχέα CTLA-4) και τα αποτελέσματά τους αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Καρκίνος κεφαλής – τραχήλου 
Οι ασθενείς που πάσχουν από πλακώδες καρκίνωμα των οργάνων στην περιοχή κεφαλής και τραχήλου, το οποίο επιδεινώνεται μετά την χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα, έχουν περιορισμένες πιθανότητες επιβίωσης.
Στην περίπτωση αυτή, όταν χορηγήθηκε ανοσοθεραπεία, ωφέλησε τους ασθενείς, επιμηκύνοντας την επιβίωση σημαντικά και μειώνοντας τον κίνδυνο θανάτου κατά 30%. Τα αποτελέσματα της μελέτης που οδήγησε στην έγκριση της ανοσοθεραπείας στον συγκεκριμένο καρκίνο είναι τα εξής: Ασθενείς με υποτροπή και μεταστατικό πλακώδες καρκίνωμα κεφαλής-τραχήλου (στοματική κοιλότητα, φάρυγγας, λάρυγγας) που έχουν ήδη λάβει χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα χωρίσθηκαν σε δύο ομάδες: η πρώτη έλαβε ανοσοθεραπεία, και η δεύτερη χημειοθεραπεία. Από τους πρώτους μήνες της μελέτης η διαφορά ήταν συντριπτική υπέρ της ανοσοθεραπείας. 
Στον ένα χρόνο, το 36% των ασθενών που έλαβαν ανοσοθεραπεία ήταν στην ζωή ενώ μόνο το 16,6% των ασθενών στην ομάδα της χημειοθεραπείας. Η διάμεση επιβίωση ήταν 7,5 μήνες στην ανοσοθεραπεία και 5,1 μήνες στην χημειοθεραπεία, ενώ οι παρενέργειες της ανοσοθεραπείας ήταν πιο ήπιες.
Σημειώνεται ότι η υπεροχή της ανοσοθεραπείας ήταν μεγαλύτερη σε δύο κατηγορίες όγκων: όσους είχαν πιο έντονη παρουσία της πρωτεΐνης «PD-L1», και όσους ήταν θετικοί στον ιό HPV (ιός των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων).
Λέμφωμα Hodgkin
Η ανοσοθεραπεία έχει εγκριθεί για ασθενείς που έχουν Λέμφωμα Hodgkin και η νόσος τους έχει υποτροπιάσει και επιδεινωθεί μετά από «αυτόλογη μεταμόσχευση αιμοποιητικών αρχέγονων κυττάρων» και έχουν λάβει συγκεκριμένο φάρμακο για την νόσο αυτή.
Η έγκριση βασίσθηκε σε μελέτη χορήγησης ανοσοθεραπείας στην κατηγορία αυτή των ασθενών, ανεξάρτητα από το πόσο έντονη είναι η «παρουσία» της πρωτεΐνης PD-L1 (η οποία συνήθως αποτελεί στόχο αυτών των θεραπειών).
Η ανοσοθεραπεία πέτυχε ύφεση της νόσου στο 65% των ασθενών εκ των οποίων το 58% μερική και το 7% πλήρη. Η μέση διάρκεια της ύφεσης υπολογίσθηκε στους 8,7 μήνες. 
Συμπεράσματα
Τα πρώτα σημάδια ελπίδας από την ανοσοθεραπεία αφορούσαν λίγους τύπους καρκίνου. Χάρη στην έντονη ερευνητική δραστηριότητα, και στην συμμετοχή συνολικά χιλιάδων ασθενών σε κλινικές μελέτες, τα οφέλη της ανοσοθεραπείας πλέον αφορούν πολλούς συνανθρώπους μας που έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο. 
Η έρευνα συνεχίζεται και η ελπίδα όλων είναι τα θετικά αποτελέσματα να αυξάνονται.